Một số bệnh dễ tấn công trẻ trong mùa nóng

Khí hậu mùa hè là điều kiện lý tưởng cho vi sinh vật phát triển và gây bệnh. Bệnh tật mùa hè gặp ở mọi lứa tuổi nhưng trẻ em và người cao tuổi thường dễ mắc bệnh hơn bởi lẽ những đối tượng này sức đề kháng chưa đầy đủ (trẻ em) hoặc bị suy giảm (người cao tuổi). Trong đó các bệnh dễ mắc phải bao gồm cả bệnh truyền nhiễm và bệnh không lây nhiễm.
Bệnh tiêu chảy là một trong các bệnh dễ gặp nhất ở trẻ em và cũng là một trong các bệnh có tỷ lệ tử vong cao. Bệnh tiêu chảy mùa hè có nhiều nguyên nhân khác nhau, có thể là tiêu chảy do chế độ ăn, uống của mùa hè không theo đúng chế độ ăn như các mùa khác trong năm hoặc chế độ ăn thay đổi khác với chế độ ăn ở nhà trường (nhà trẻ,  mẫu giáo, bán trú). Bệnh tiêu chảy mùa hè cũng có thể do khâu vệ sinh thực phẩm chưa tốt, nhất là một số trẻ được bố mẹ cho đi nghỉ mát, ăn uống ở một số nhà hàng không đảm bảo vệ sinh hoặc ở tại gia đình nhưng bố mẹ, ông bà không quản lý được chế độ ăn hoặc ăn uống một số thực phẩm không đảm bảo vệ sinh như kem, nước giải khát bán dạo. Trong các bệnh tiêu chảy mùa hè, đáng lưu ý nhất là tiêu chảy do nhiễm khuẩn, đặc biệt tiêu chảy do ngộ độc thực phẩm bởi vi khuẩn tả (V.cholerae), vi khuẩn E.coli, vi khuẩn thương hàn (Salmonella), vi khuẩn lỵ (Shigella), kiết lỵ (lỵ Amib). Song song với bệnh tiêu chảy thì bệnh viêm đường hô hấp cấp tính cũng là một vấn đề đang được các bậc phụ huynh đặc biệt chú ý, trong đó bệnh viêm phổi cấp tính là một bệnh rất nan giải, nhất là các vùng, miền ở xa cơ sở y tế.

Khám phổi cho trẻ.

Viêm phổi cấp tính mùa hè có thể do vi khuẩn hoặc do virut nhưng viêm phổi do virut thường chiếm tỷ lệ cao hơn. Khi trẻ bị viêm phổi do virut thì sẽ khó khăn hơn rất nhiều trong chẩn đoán cũng như trong việc điều trị bởi một lẽ là tất cả các loại kháng sinh không có tác dụng ức chế sự phát triển của virut hoặc  tiêu diệt chúng.
Bệnh viêm màng não mủ do vi khuẩn não mô cầu (N.meningitidis) cũng hay xảy ra vào mùa hè và nếu xảy ra thì sẽ gặp ở hầu hết những trẻ chưa được tạo miễn dịch chủ động (tiêm phòng vaccin). Bệnh viêm màng não do não mô cầu còn có một số đặc điểm gây nguy hiểm cho trẻ là bệnh diễn biến thường nặng và dễ gây thành dịch.
Viêm não Nhật Bản B: Bên cạnh bệnh viêm màng não mủ do vi khuẩn não mô cầu cũng cần lưu ý bệnh viêm não do virut viêm não Nhật Bản B. Virut viêm não Nhật Bản B thuộc nhóm B của Arbovirus, virut này muốn gây bệnh cho người phải nhờ đến muỗi Culex hoặc muỗi Aedes. Mùa hè, các loại muỗi đều có điều kiện để phát triển nếu trẻ không được nằm màn ở những địa phương có mật độ muỗi cao và có mầm bệnh virut viêm não Nhật Bản B thì rất dễ mắc bệnh này. Bệnh viêm não Nhật Bản B cũng là một bệnh rất dễ lây lan thành dịch.
Sốt xuất huyết Dengue cũng rất dễ xảy ra vào mùa hè và cũng do muỗi truyền bệnh từ người bệnh sang người lành (muỗi Aedes aegypti = muỗi vằn). Trẻ vui chơi ở những nơi có muỗi mang mầm bệnh sốt xuất huyết Dengue hoặc ngủ không nằm màn thì rất dễ mắc bệnh, nhất là lúc sáng sớm và chiều tối là lúc muỗi vằn hoạt động hút máu mạnh nhất. Cả 2 bệnh viêm não Nhật Bản B và sốt xuất huyết Dengue rất dễ gây thành dịch, bệnh nặng, dễ gây biến chứng nguy hiểm, đe doạ tính mạng của trẻ nếu không phát hiện và xử trí sớm.

Ngoài các bệnh có tính lây truyền và thành dịch thì một số bệnh như say nóng, say nắng cũng có thể xảy ra vào mùa hè đối với trẻ do trẻ ham chơi ngoài trời nắng thiếu sự kiểm soát của người lớn, đặc biệt là những trẻ được đi du lịch, tắm biển giữa lúc trời nắng gắt.      

 

Để trẻ có một mùa hè an toàn Mùa hè cần có một chế độ ăn uống hợp ly, không nên xáo trộn quá mức chế độ ăn ở trường học với chế độ ăn ở nhà. Cần đặc biệt quan tâm đến an toàn vệ sinh thực phẩm, không cho trẻ uống nước lã, nước chưa được đun sôi, không ăn quả xanh chưa được khử khuẩn. Không nên cho trẻ chơi, nghịch ngoài nắng gắt, nhất là vào buổi trưa, xế chiều. Đi ngủ phải nằm màn, kể cả ngủ ban ngày tránh muỗi đốt. Không nên cho quạt mát xoáy thẳng vào trẻ khi trẻ ngủ; không nên để nhiệt độ điều hoà thấp quá (người ta khuyên nên để 27 - 28oC là vừa) và cũng không nên cho trẻ nằm ngủ hoặc chơi dưới làn gió của điều hoà. Khi trẻ chơi mà ra mồ hôi nhiều làm ướt áo, quần thì cần thay cho trẻ không để trẻ bị nhiễm lạnh gây viêm đường hô hấp. Đối với người lớn, cần tăng cường diệt muỗi, diệt bọ gậy bằng mọi biện pháp giúp hạn chế muỗi phát triển. Cần tiêm vaccin phòng bệnh cho trẻ, nhất là các loại vaccin phòng các bệnh mùa hè. Không cho trẻ đi tắm sông, ao, hồ mà không có sự giám sát của người lớn, nhất là sông, ao, hồ có độ sâu thì cần khuyên ngăn trẻ và tuyệt đối không cho trẻ tắm ở những nơi nguy hiểm.

  

PGS.TS.TTƯT. Bùi Mai Hương